مقدمه

پس از بحران اقتصادی سال 2008 میلادی و تأثیر آن بر بازارهای مالی، صنعت بیمه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و نقش آن در حمایت از صنایع، بازارها و عموم جامعه در برابر این‌گونه بحران‌‏ها به‌عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد نمایان شد. اما از سوی دیگر با تکامل مفاهیم بلاکچین، “بیت کوین” و “ساختارهای مالی غیر متمرکز” خلق شدند و نقطه عطفی در بازارهای مالی به‌وجود آوردند. صنعت بیمه نیز از تأثیرپذیری و تأثیرگذاری بر این تکنولوژی نوظهور مستثنی نبوده است.

یکی از کاربردهای بلاکچین، ارائه ساختارهای مالی غیر متمرکز است که به دیفای معروف است و امروزه شاهد ترکیب آن با صنعت بیمه به‌عنوان یک ساختار مالی هستیم. در این مطلب به ارائه ریسک‌ها، فرصت‌ها و کاربردهای دیفای در صنعت بیمه و حمایت این صنعت از پروژه‏‌های غیرمتمرکز می‌‏پردازیم.

 

دیفای

دیفای به معنای ساختارهای مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance – DeFi) است که شامل دارایی‌های دیجیتال، پروتکل‌ها، قرارداد‌های هوشمند و نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز بر بستر بلاکچین است و امور مالی متمرکز را به ساختارهای مالی همتا به همتا (peer-to-peer) تبدیل کرده و واسطه‌‏ها را از بین می‌‏برد. بنابراین دیفای را می‌توان مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی برای انجام امور مالی غیرمتمرکز دانست که به سرمایه‌گذاران کمک می‏‌کند تا دسترسی بهتری به سرمایه‌های خود داشته باشند. در واقع دیفای یک پروژه نیست، بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آن‏ها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

هدف اصلی دیفای این است که هیچ سیستم متمرکزی نتواند بر امور مالی افراد تأثیرگذار باشد و تمامی واسطه‌‏ها بین ارائه‌کنندگان خدمات و مشتریان از بین برود. علاوه بر از بین‌رفتن واسطه‌ها، استفاده از دیفای می‌تواند هزینه‌ها را کاهش ‌دهد و امکان ایجاد یک سیستم مالی آسیب‌ناپذیر را فراهم کند. اگرچه حذف سازمان‌های متمرکز از دنیای مالی فعلی به آسانی امکان‌پذیر نیست، اما به نظر می‌رسد در آغاز عصر جدیدی در امور مالی هستیم.

 

برخی از کاربردها و برنامه‌های مهم دیفای:

دیفای با توجه به ساختار غیرمتمرکز خود می‌‏تواند در بخش‏‌های مختلف مالی و غیر مالی تأثیرگذار باشد و باعث ایجاد خلاقیت در فرآیندها و ارائه خدمات گوناگون به کاربران شود. ازجمله کاربردهای فعلی و برنامه‌‏های مهم دیفای می‏‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیریت دارایی‏‌های دیجیتال
• استیبل کوین (Stablecoins)
• صرافی‏‌ها و مبادلات غیر متمرکز
• سیستم‌های اعتباری و وام دهی
• بازارهای پیش بینی
• خدمات امانتداری و کیف‏های پول دیجیتال
• سیستم‌‏ها سرمایه‏‌گذاری غیرمتمرکز
• خدمات بیمه‏‌ای
• بازار مشتقه
• خدمات احراز هویت
• خدمات پرداخت

 

ریسک‌‏ها و چالش‌‏ها فعلی استفاده از دیفای:

• کاربران مسئول دارایی‌‏ها خود هستند: دیفای واسطه‌های مالی را از بین می‌برد و تمام مسئولیت را به خود کاربران واگذار می‌کند. به همین دلیل در صورت هرگونه اشتباه در استفاده از این نوع سیستم‌ها (فراموشی کدهای امنیتی، عدم احراز هویت، اشتباه در تراکنش و …) مسئولیت آن کاملاً بر عهده کاربران است.
• سرعت پایین: در حال حاضر سرعت برخی بلاکچین‏‌ها و سیستم‌‏ها غیرمتمرکز از رقبای متمرکز خود پایین‌‏تر است که این امر بر روی برنامه‏‌ها غیر متمرکز آنها نیز تأثیر گذار خواهد بود. به‌عنوان نمونه اغلب پروژه‏‌های دیفای بر روی بلاکچین اتریوم پیاده سازی شده‌‏اند و این بلاکچین در حال حاضر تنها 14 تراکنش در ثانیه را پردازش می‏‌کند.
• تجربه کاربری نامناسب: در حال‌ حاضر، استفاده از حوزه دیفای کمی برای کاربران تازه‌کار پیچیده است و برنامه‌های فعلی هنوز آن‌طور که باید رابط کاربری خوبی ندارند. قطعاً با پیشرفت پروژه‏‌های دیفای و استفاده روز افزون از این سیستم توجه به کیفیت رابط کاربری و سهولت استفاده از برنامه‏‌ها دیفای بیشتر خواهد شد.

 

کاربردها و مزایای پروژه‏‌های مالی غیرمتمرکز در صنعت بیمه (بیمه دیفای):

امروزه بخش‏‌های مالی بر مبنای ساختارهای متمرکز بنا نهاده شده‌‏اند و ساختارهای مالی غیرمتمرکز نقطه مقابل این سیستم هستند. این بدان معنا است که ساختارهای غیرمتمرکز می‌توانند تصمیمات و رویکردهای خود را بر اساس اجماع نظر اعضا و مشارکت کنندگان خود اتخاد کنند. این نوع ساختارها می‏‌توانند ضمن حفظ یکپارچگی و کاهش نقص در عملکرد فرآیندها، قراردادها و بیمه‌نامه‌ها، اعتماد بیشتری را به جامعه و به ویژه بیمه‌گذاران و مشتریان برگردانند. این تغییر که به نوعی یک سیستم تصمیم‏‌گیری و اجرایی مستقل است با بهره‏‌گیری از تکنیک‏‌های ریاضی، قراردادهای هوشمند و توکن‌ها برای به حداکثر رساندن سود و کاهش هزینه‏‌های هر یک از اعضا و ذی‌نفعان سیستم عمل خواهد کرد.

بیمه دیفای به مشتریان، تجار، بیمه‌گذاران و ذی‌نفعان این امکان را می‌‏دهد که حریم و اطلاعات خصوصی خود را حفظ کنند. از سوی دیگر ماهیت ساختارهای مستقل غیرمتمرکز این تصور را ایجاد می‏‌کند که استفاده‌کنندگان از این سیستم‏‌ها نمی‏‌توانند اطلاعات خود را تغییر دهند و یا مستقیماٌ با اطلاعات خود در ارتباط و تعامل باشند. این امر منجر به ایجاد برخی اختلافات و پرونده‏‌های حقوقی غیرواقعی در صنایع مختلف از جمله صنعت بیمه شده است، زیرا تغییر ناپذیری بخش مهمی از فناوری بلاکچین است. در اینجا باید به این نکته توجه کرد که داده‌‏ها و اطلاعات در لایه‏‌های بلاکچین ذخیره نمی‏‌شوند بلکه داده‌‏ها در دفاتر کل توزیع شده (Distributed Ledgers) ذخیره می‏‌شوند. همچنین اگر مالک اطلاعات اجازه دسترسی به داده‌‏ها را بدهد، بلاکچین با استفاده از ممیزی اطلاعات و امضاهای دیجیتال، ضمن نگهداری و ارائه اطلاعات به کاربران، قوانین و حق حفظ حریم خصوصی را نقض نخواهد کرد.

دارایی‌‏ها دیجیتال با حجم بازار بیش از 2000 میلیارد دلار و ساختارهای مالی غیر متمرکز (دیفای) با حجم بیش از 140 میلیارد دلار باعث ایجاد تغییر در تعریف ارزش شده است و دارایی‌‏ها در معرض خطر به شدت افزایش یافته‌‏اند که همین امر دسترسی به پوشش‌‏های بیمه‏‌ای و اتکائی را به امری حیاتی تبدیل کرده است. در حال حاضر سرمایه‌گذاران حقوقی در حال ورود به دنیای بلاکچین و رمزارزها هستند که همین موضوع می‌‏تواند آنها را به سرمایه‌گذاران پر ریسکی تبدیل کند و با توجه به اینکه بازارهای ستنی بیمه در رابطه با صدور ریسک‌‏های بیمه‏‌ای مربوط به پروژه‏‌های دیفای بسیار محتاط عمل می‏‌کنند، یکی از چالش‌‏ها اصلی پیش روی این نوع از سرمایه‌گذاران می‌‏تواند مواجهه با صنعت بیمه سنتی باشد. بنابراین بیمه دیفای این ظرفیت را برای ایجاد پوشش و محافظت از خطرات کسب و کارهایی که در محیط‌‏های غیرمتمرکز در حال فعالیت هستند را داراست.

 

پروتکل‏‌های بیمه دیفای:

برخی از معروف‏‌ترین پروتکل‏‌های بیمه دیفای:

• Nexus Mutual
• iTrust Finance
• Insurance.io
• Unslashed Finance

 

بعضی از ویژگی‏‌های پروتکل‏‌های مذکور عبارتند از:

1. امکان دسترسی یکپارچه به مجموعه‌ای از خدمات بیمه دیفای به ‌‌شیوه‌ای مطمئن
2. ارائه راهکارهای درآمدی به کاربران و طیف وسیعی از برخی قرارداد‌ها بدون دریافت حق بیمه
3. تمرکز زدایی کامل از نحوه درخواست افراد برای اخذ پوشش‌‏های بیمه‏‌ای
4. بیمه‌گذاران می‏‌توانند حق بیمه خود را به‌شیوه‌ای بسیار انعطاف‌پذیر پرداخت کنند

 

پوشش‌های بیمه‌ای ارائه شده توسط شرکت‌های مذکور در برابر خطرات حوزه دیفای به قرار زیر است:

1. نقص و ایجاد خطا در قراردادهای هوشمند
2. هک فرآیندهای مالی و مبادلات رمزارزها
3. خطرات سهام‌گذاری (Staking) در صرافی‌های غیر متمرکز
4. اختلال در شبکه‌های ارتباطی (مانند اوراکل)
5. هک و سوءاستفاده از کیف پول‌های دیجیتال

 

دیفای و بیمه‏‌های اتکائی:

برخی از نتایج و دستاوردهای سیستم‌‏ها مالی غیرمتمرکز در صنعت بیمه، برای بیمه‏‌های اتکائی خواهد بود که به دنبال آن دسترسی به پوشش‌‏های اتکائی آسان‏تر، سریع‏تر و خودکارتر خواهد شد و شرکت‌‏های بیمه می‏‌توانند با اطمینان بیشتر نسبت به ارائه بیمه دیفای به بیمه‌گذاران اقدام کنند.

به‌عنوان نمونه خرید اوراق بهادار مرتبط با بیمه (Insurance-Linked Security) راهی برای شرکت‌‏ها به منظور اخذ پوشش در مقابل انواع خطرات است. با استفاده از این نوع اوراق شرکت‌‏های بیمه و بیمه‌گران اتکائی بخشی از ریسک‌‏های خود را به سایر شرکت‌‏ها (بیمه گران اتکائی) منتقل می‏‌کنند. بهره‏‌گیری از توکن‌های دیفای می‏‌توانند راهی برای فروش این نوع اوراق بوده و فرآیند تبادلات مالی بین شرکت‌‏ها و بیمه گران اتکائی را تسهیل کند. استفاده از رمزارزها و دارایی‌‏ها دیجیتال در کوتاه مدت به‌عنوان یک خطر و ریسک برای بازارهای اوراق بهادار نیستند و موجب سرازیر شدن منابع مالی سایر بازارهای سرمایه به این حوزه و به خصوص بیمه دیفای خواهد شد.

همچنین شرکت بیمه بی تری آی (B3i Re) نمونه دیگری از شرکت‌‏هایی است که از اکوسیستم دیفای برای ارائه خدمات بیمه اتکائی استفاده کرده است؛ این سیستم با بهره‌گیری از بلاکچین و قراردادهای هوشمند نسبت به واگذاری خودکار قراردادهای اتکائی نسبی و غیر نسبی در بازار اقدام می‏‌کند.

 

جمع بندی:

با پیشرفت بلاکچین و استفاده بیشتر از قابلیت‏‌های آن و ورود رمزارزها و پروژه‏‌های مالی غیرمتمرکز، ارزش این بازار به سرعت در حال افزایش است و به دنبال آن دارایی‌‏ها دیجیتال کاربران در حال ارزشمندتر شدن است. بنابراین حفاظت از این دارایی‏‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. مسلماً بیمه دیفای تنها راه ایجاد امنیت برای این حوزه نوظهور است.

بیمه دیفای، روش‏‌های معامله و خرید، پرداخت‏‌ها، رسیدگی به مطالبات و خسارت‏‌های بیمه‏‌ای را با استفاده از قراردادهای هوشمند بازتعریف می‏‌کند و هیچ نهاد متمرکز کنترل کننده‌‏ای وجود ندارد؛ بلکه تصمیم‌ گیری در این اکوسیستم بر عهده یک گروه غیرمتمرکز از مشارکت ‌کنندگان است.